در این مقاله قصد داریم به بررسی ارتودنسی ثابت و مزایای آن و دلایل استفاده از ریتینر و انواع آن بپردازیم و به طور خاص در مورد ارتودنسی ثابت دو فک با ریتینر صحبت خواهیم کرد.
هدف از ارتودنسی اصلاح ناهنجاری های دندان و فک و رسیدن به دندان های صاف و هم ردیف است. برای رسیدن به این هدف دو نوع روش ارتودنسی وجود دارد: ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک.
ارتودنسی ثابت برای مشکلات و ناهنجاری های مختلفی کاربرد دارد که از جمله آن ها عبارتند از :
ریتینر یا نگهدارنده، نام دستگاهی است که بیمار پس از اتمام ارتودنسی و صاف شدن دندان ها از آن استفاده می کند. دلیل استفاده از این دستگاه این است که دندان ها پس از ارتودنسی، در محل جدید ثابت بمانند و دوباره به حالت قبل برنگردند. در واقع این مرحله پایانی برای تثبیت موفقیت ارتودنسی بسیار حائز اهمیت است.
ریتینر ثابت از سیمی نازک که در پشت دندان های جلوی فک بالا یا فک پایین یا دو فک قرار می گیرد تشکیل شده است. محل اتصال در پلاک ثابت مانند محل اتصال در براکت های ارتودنسی ثابت است. به دلیل این که این سیم، چند دندان را در بر می گیرد، به منظور دسترسی به فضای اینترپروکسیمال میان دندانی باید ابزاری به کار رود که کاراییای همانند نخ دندان دارد. با به کار گیری این ابزار، می توان بدون هیچ گونه آسیبی به سیم، بین دندان ها و سیم یا بین دندان ها با یکدیگر را تمیز کرد. این فعالیت نسبت به کشیدن نخ دندان به زمان بیشتری نیاز دارد. نکته مهم، نگهداری و تمیز کردن این سیم است که وظیفه ثابت نگه داشتن فرم صحیح دندان ها را بر عهده دارد.
ریتینر متحرک در واقع پلاک شفاف ارتودنسی است که به سادگی روی دندان قرار می گیرد و قابلیت جابجایی دارد و بیمار می تواند در طول روز آن را از دهان خارج کرده و دندان های خود را مسواک بزند. توجه به این نکته ضروری است که این پلاک ها هم باید در طول شبانه روز بر روی دندان ها باشند و تنها در مواقع غذا خوردن و مسواک زدن برداشته شوند.
ارتودنسی ثابت دو فک با ریتینر، جز درمان های ارتودنسی است که کمی دشوار است و در روزهای اول با احساس درد و ناراحتی همراه است. برای درمان ارتودنسی ثابت دو فک با ریتینر، در ابتدا ارتودنسی ثابت فک بالا انجام می شود؛ زیرا در این صورت درمان ارتودنسی فک پایین راحت تر انجام می شود و امکان استفاده از بریس، روی دندان های فک پایین نیز، بدون اعمال ضربه از بالا به پایین و ساده تر انجام می شود.
یکی از نکات مهمی که در دوره درمان با ارتودنسی ثابت بایستی مد نظر قرار داد، رعایت بهداشت و همکاری بیمار با ارتودنتیست است تا در زمان کمتری به نتیجه مطلوب برسند. گاهی اوقات در صورت رعایت نکردن نکات بهداشتی، ممکن است دندان ها پوسیده شوند و مشکلات دیگری رخ دهد.
روند درمان ارتودنسی ثابت دو فک با ریتینر به این صورت است که در مراجعه اول به متخصص ارتودنسی، عکس برداری انجام می شود و سپس قالب گیری گچی صورت می گیرد تا مدل ساخته شود. ارتودنتیست پس از بررسی های لازم، روش درمان مناسب را به بیمار پیشنهاد می دهد. در مواردی که فک به دلیل فشردگی بیش از حد دندان ها، فضای لازم برای تمام دندان ها را نداشته باشد، ارتودنتیست مجبور است تعدادی از دندان های دائمی مراجعه کننده را بکشد.
بعد از انجام اقدامات اولیه بیمار باید ماهی یک بار به ارتودنتیست مراجعه کند. گذاشتن سیم ها و کش های ارتودنسی در روزهای اول دردناک است اما با گذشت یک هفته این درد کم تر می شود. به مدت یک هفته بایستی بین دندان های آسیاب بریس گذاشته شود تا بدین وسیله، فضای کافی برای باندهای دندان های آسیاب به وجود بیاید. سپس متخصص ارتودنسی باندها را با سیم و براکت به جلوی دندان وصل می کند و در نهایت با تغییر سیم ها و افزودن کش و فنر و … بریس ها تنظیم می شود. در طول یک ماه درمان ارتونسی ممکن است دندان ها فقط یک میلی متر جابه جا شوند.
زمانی که ارتودنسی ثابت دو فک تمام می شود، دستگاه ارتودنسی ثابت از دهان خارج شده و برای حفظ فرم جدید و عدم بازگشت به حالت قبل بایستی از ریتینر استفاده شود و بهترین زمان برای استفاده از ریتینر، یک ماه اول پس از پایان درمان ارتودنسی است.
این که از ریتینر چه مدتی باید استفاده شود، در هر بیمار متفاوت است و به سن و میزان قابلیت جابه جایی دندان و حالت اولیه فک و دندان و … بستگی دارد و تشخیص این زمان به عهده متخصص ارتودنسی است.
در ارتودنسی ثابت دو فک با ریتینر از ابزارهایی استفاده می شود که عبارتند از:
بندها وظیفه ثابت نگه داشتن اتصالات گوناگون به دندان را دارند که از جنس استیل ضد زنگ هستند.
جداکننده ها برای جدا کردن دندان های مجاور از هم به کار می رود تا بندها بتوانند روی دندان نصب شوند.
براکت برای انتقال فشار سیم به دندان، به کار می رود.
از کش ها برای بستن فضای بین دندان ها و اصلاح فضای بین دندان های بالا و پایین و … استفاده می شود.
فنر جهت تولید فشار و حرکت دادن دندان و باز و بسته کردن فضای بین دندان استفاده می شود.
از ریتینر، جهت حفظ وضعیت جدید دندان ها بعد از برداشتن دستگاه ارتودنسی استفاده میشود.
ریتینر های ثابت ارتودنسی نیاز به مراقبت دارند. پس از هر بار مسواک زدن بایستی سیم و اطراف آن را به خوبی تمیز کنید و حتما از نخ دندان استفاده کنید. البته نخ دندان کشیدن در ریتینر ثابت کمی متفاوت از حالت معمول است. به طور کلی مراقبت و تمیز کردن ریتینر ثابت نیاز به زمان بیشتری دارد؛ پس سعی کنید در زمان مسواک زدن و نخ دندان کشیدن صبور باشید.
برای تمیز شدن بهتر پشت دندان هایی که سیم به آن ها متصل است باید از یک تمیز کننده قوی استفاده کنید که در داروخانه ها موجود است.